Zilvergrijze Zwaan

Maria de Fátima is een Portugese in Amsterdam wonende fadozangeres. Destijds winnaar van de prestigieuze Grande Noite do Fado Lisboa. Inmiddels heeft zij een groot aantal albums afgeleverd. Ik leer haar kennen wanneer zij in een van mijn televisieprogramma’s het lied O Velho Marinheiro zingt. We raken snel bevriend. Regelmatig bezoek ik haar fadoconcerten. Zij treedt op tijdens ons huwelijksfeest. Als de VPRO met het verzoek komt een programmatische bijdrage te leveren aan de Millenniumnacht hoef ik niet lang na te denken. Speciaal voor die gelegenheid schrijf ik de liedtekst Zilvergrijze Zwaan. Nederlandse woorden van weemoed en verlangen. Saudade noemen ze dat in het Portugees. Hoe fantastisch zou het zijn dat bijzondere stemgeluid van Maria de Fátima in het Nederlands te horen klinken. Ik leg het plan aan haar voor. Het lijkt haar een spannend avontuur, een beetje griezelig ook wel. Nooit eerder heeft zij in het Nederlands gezongen. Ik bied haar de mogelijkheid uitspraaklessen te volgen. Dit stelt haar gerust. Wouter van Bemmel, met wie ik zeer regelmatig samenwerk, benader ik voor de muziek. Dat levert een prachtige compositie op die direct de gevoelige snaar doet trillen. Als de zangeres er na wat sessies bij haar dictiecoach klaar voor is, gaan we de geluidstudio in. Het resultaat is een hartverwarmend gezongen Nederlandstalig lied, met een Portugees accent als cadeauverpakking. Voor de locatie van de videoclip heb ik het balkon van een buitenhuis langs de Vecht in gedachten. De VPRO stelt een productiebudgetje beschikbaar waarmee o.a. de cameraman betaald kan worden - ikzelf mag het voor de eer doen. Joost van Herwijnen, die ik voor de klus uitnodig, laat weten dan ook geen honorarium te verlangen. Hij stelt voor in plaats daarvan een filmkraan te huren waarmee we langs de gevel omhoog kunnen bewegen. En, zegt hij, als we dan niet op video maar op kostbaar filmmateriaal draaien, maken we er echt iets moois van. En zo staat op een koude avond in december een gepassioneerde Maria de Fátima vanaf een balkon de  Zilvergrijze Zwaan uit te zwaaien. In de nacht van 1999 op 2000 gaat hij de lucht in. Voor het eerst bij de VPRO, later dat jaar nog diverse malen bij onder meer AT5. De reacties zijn unaniem zeer positief. Dit inspireert mij - met een compleet album in het achterhoofd - tot het schrijven van meer liedteksten voor deze zangeres. Daarmee stap ik naar enkele platenmaatschappijen, helaas zonder het gewenste resultaat. A&R (artist and repertoire) managers durven hun geld er niet op te zetten. Commercieel volstrekt niet interessant, krijg ik telkens te horen. Hun advies is tweeledig: zoek een Nederlandse zangeres bij de teksten, of laat ze naar het Portugees vertalen en door een Portugese zangeres uitvoeren. Beide opties zijn voor mij onbespreekbaar. Een droom aan diggelen. Waarmee weer eens pijnlijk duidelijk wordt dat ik niet in de wieg gelegd ben voor de commercie. Leer ik het dan nooit?

Zie: www.youtube.com/watch?v=3C_udtjJHjA

(c) Frans Lasès